Is openheid het antwoord? Verslag van een seminar bij de UBVU

Een enthousiast publiek bestaande uit promovendi woonde het seminar ‘Publishing and Integrity’ bij op dinsdag 24 mei bij de Bibliotheek van de Vrije Universiteit Amsterdam (UBVU). Het onderwerp was: is openheid het antwoord?

De hoofdvraag tijdens dit seminar was: ‘Is openheid de oplossing?’. 

De dagvoorzitter prof. dr. Gjalt de Graaf opende het seminar met een korte schets van het onderwerp. Daarna spraken dr. Marjan Bakker, dr. Jelte Wicherts en prof. dr. Jacintha Ellers die een duidelijke mening over dit onderwerp hebben.

Dr. Marjan Bakker vertelde over de replicatie crisis in de psychologie. Ze liet voorbeelden zien van p-hacking en besprak de opvallende frequentie van bevestigde hypotheses. Dit probleem is niet beperkt tot psychologische publicaties, maar speelt ook in andere wetenschappelijk disciplines. Zij pleitte daarom voor de preregistratie van hypotheses, research design en een analyse plan om te voorkomen dat een onderzoeker zich allerlei ongewenste vrijheden kan permitteren.

Dr. Jelte Wicherts sprak over het peer review proces en opende met voorbeelden van reviews die hij zelf was tegengekomen. Daar zaten excellente reviews bij, maar ook slordige, onvriendelijke, niet echte, niet oprechte. En in sommige gevallen was er in het geheel niet gereviewd. Onder onderzoekers leeft het idee dat deze problemen opgelost kunnen worden door middel van minder transparantie, namelijk door het review proces double blind te maken. Het onderzoek van Jelte toont echter aan dat transparantie de kwaliteit van het review proces juist vergroot. Na zijn lezing ontstond er een interessant debat over de vraag of reviewers meer of minder eerlijk zijn in hun oordeel als hun naam bekend is.

Prof. dr. Jacintha Ellers sprak over het Open Access publicatieproces. Ze toonde de enorme winst die uitgevers maken en de ontzettende groei van Open Access publicaties. Daarnaast gaf zij een inkijkje in de manier waarop mega-journals als PlosOne en Scientific Reports (en, door overrepresentatie in deze tijdschriften, indirect ook de ontwikkelingslanden) financieel bijdragen aan de zogenaamde flagship-journals van dezelfde uitgever. Zij pleitte voor stringente wetenschappelijke en eerlijke criteria voor Open Access publiceren.

In antwoord op de vraag ‘Is openheid de oplossing’ concludeerde de dagvoorzitter Gjalt de Graaf dat openheid misschien niet de enige oplossing, maar wel erg belangrijk, is. 
     
Bekijk hier de presentaties van prof. dr. Gjalt de Graaf, dr. Marjan Bakker en dr. Jelte Wicherts.